Zgaga to jedno z najczęstszych dolegliwości ze strony układu pokarmowego, które dotyka zarówno osoby młode, jak i starsze. Objawia się uczuciem pieczenia lub palenia w przełyku, najczęściej pojawiającym się po jedzeniu, w pozycji leżącej albo przy schylaniu się. Zgaga nie zawsze jest objawem poważnej choroby, ale jej przewlekłe występowanie może wskazywać na refluks żołądkowo-przełykowy lub inne zaburzenia wymagające konsultacji lekarskiej.

W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowe informacje na temat tego, czym jest zgaga, jakie są jej przyczyny, objawy, sposoby leczenia i profilaktyki.

Objawy zgagi

Najbardziej charakterystycznym objawem jest pieczenie w okolicy mostka, które może promieniować ku gardłu. Zgaga bywa także związana z kwaśnym posmakiem w ustach, odbijaniem oraz uczuciem cofania się treści żołądkowej.

Często zgaga nasila się po spożyciu obfitego, tłustego lub pikantnego posiłku. Może również wystąpić w nocy, kiedy organizm znajduje się w pozycji leżącej, co dodatkowo utrudnia sen i pogarsza komfort życia. Niektóre osoby zgłaszają także kaszel, chrypkę lub uczucie ucisku w gardle.

Przyczyny zgagi

Zgaga może mieć wiele przyczyn, które warto poznać, aby skutecznie jej zapobiegać. Najczęstsze to:

Niewłaściwa dieta – tłuste potrawy, czekolada, kawa, alkohol i napoje gazowane sprzyjają występowaniu dolegliwości.
Przejadanie się – duże objętości posiłków zwiększają ciśnienie w żołądku i utrudniają pracę zwieracza przełyku.
Palenie papierosów – nikotyna osłabia mięśnie zwieracza przełyku, co sprzyja cofaniu się kwasu żołądkowego.
Stres – napięcie nerwowe wpływa na zaburzenia pracy przewodu pokarmowego.
Ciąża – zmiany hormonalne i ucisk macicy na żołądek sprzyjają cofaniu się treści żołądkowej.
Leki – niektóre preparaty, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, mogą powodować zgagę jako efekt uboczny.

Zgaga a refluks żołądkowo-przełykowy

Zgaga bardzo często jest związana z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD), czyli przewlekłą chorobą, w której kwaśna treść z żołądka cofa się do przełyku. W przypadku refluksu zgaga występuje regularnie, a dolegliwości mogą być uciążliwe i trudne do kontrolowania. Nieleczony refluks może prowadzić do zapalenia przełyku, a w skrajnych przypadkach do poważniejszych powikłań.

Diagnostyka zgagi

Jeśli zgaga występuje sporadycznie, zwykle nie ma potrzeby wykonywania specjalistycznych badań. Wystarczy zmiana stylu życia i diety. Jednak przewlekła zgaga, trwająca tygodniami lub miesiącami, wymaga konsultacji lekarskiej.

Lekarz może zlecić badania takie jak:

Gastroskopia – ocena przełyku i żołądka przy pomocy endoskopu.
pH-metria przełyku – badanie poziomu kwasowości w przełyku.
Manometria przełyku – ocena czynności zwieracza przełyku.

Takie badania pozwalają ustalić, czy zgaga wynika z refluksu, czy może być objawem innej choroby.

Leczenie zgagi

Sposób leczenia zależy od przyczyny i nasilenia objawów. Najczęściej stosuje się trzy podejścia:

Zmiana stylu życia i diety – unikanie produktów wywołujących zgagę, regularne i mniejsze posiłki, rezygnacja z alkoholu i papierosów.
Leczenie farmakologiczne – leki zobojętniające kwas żołądkowy, inhibitory pompy protonowej czy blokery receptora H2. Dobór preparatów zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem.
Leczenie chirurgiczne – w rzadkich przypadkach przewlekłej i ciężkiej postaci refluksu możliwe jest leczenie operacyjne.

Zgaga w ciąży

Zgaga w ciąży to częste zjawisko, które dotyczy nawet połowy kobiet ciężarnych. Zmiany hormonalne oraz powiększająca się macica powodują ucisk na żołądek, co sprzyja cofaniu się treści pokarmowej.

Zgaga w ciąży zwykle ustępuje po porodzie, jednak w trakcie jej trwania można złagodzić objawy poprzez:

jedzenie mniejszych posiłków,
unikanie tłustych i pikantnych potraw,
spanie w pozycji półsiedzącej,
noszenie luźnej odzieży.

Przyjmowanie leków powinno być zawsze konsultowane z lekarzem, aby nie zaszkodzić dziecku.

Profilaktyka zgagi

Najlepszym sposobem walki z tą dolegliwością jest profilaktyka. Aby zmniejszyć ryzyko, warto:

jeść częściej, ale mniejsze porcje,
unikać ciężkostrawnych potraw,
nie kłaść się od razu po posiłku,
ograniczyć kawę, alkohol i papierosy,
utrzymywać prawidłową masę ciała,
unikać stresu i stosować techniki relaksacyjne.

Kiedy zgaga jest niebezpieczna?

Zgaga sama w sobie nie jest groźna, jeśli pojawia się sporadycznie. Jednak objawy takie jak częste występowanie, ból przy przełykaniu, utrata masy ciała czy krwawe wymioty wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Mogą one świadczyć o chorobie wrzodowej, zapaleniu przełyku lub innych poważnych schorzeniach.

Zgaga to powszechna dolegliwość, która może znacznie obniżać komfort życia. Jej najczęstszą przyczyną jest niewłaściwa dieta, przejadanie się i stres, ale może być również objawem refluksu żołądkowo-przełykowego. Zgaga nie zawsze wymaga leczenia farmakologicznego – często wystarczy zmiana stylu życia, aby ją wyeliminować.

Przewlekła zgaga powinna być jednak zawsze skonsultowana z lekarzem, aby uniknąć groźnych powikłań. Świadomość przyczyn i umiejętność profilaktyki pozwalają skutecznie ograniczyć występowanie tej dolegliwości i poprawić jakość życia.